ChatASD

"Enterprise in IT" fanidan Yozma oraliq nazorat topshirish talablari Deadline (Topshirish uchun oxirgi muddat): 01/12/2025 soat 14:00 Google docsda tayyorlaysiz va google docs fayl linkini mana bu joyga yuborasiz: https://forms.gle/gLoCx2vp4mvdTf566 Mavzu: IT Mahsulotning Canvas Modeli asosidagi tahlili Siz IT mahsulot o'rniga o'z mahsulotingiz nomini qo'yasiz. Masalan: "FastStudy" ilovasining Canvas Modeli asosidagi tahlili 1. Vazifa tavsifi (Assignment Overview) Ushbu yozma topshiriqda siz tanlagan yoki berilgan mahsulot g‘oyasi asosida Business Model Canvas (BMC) yaratishingiz va uni tahlil qilishingiz kerak bo‘ladi. 2. O‘quv natijalari (Learning Outcomes – LO) LO1. Bozordagi segmentning muammolarini yaxshi tavsiflash LO2. Mavjud muammoga taklif qilinayotgan yechimni yoritib berish LO3. Canvas Modelining barcha qismlari orqali mahsulotni tushuntirish LO4. Mahsulotning kelajagi bor yo'qligi haqida qaror qabul qila olish 3. Baholash mezonlari (Assessment Criteria) Pass (P) talablari: P1: Bozordagi segmentni to'g'ri aniqlash P2: Bozordagi segmentning muammolarini yaxshi tavsiflash P3: Mavjud muammoga taklif qilinayotgan yechimni yoritib berish Merit (M) talablari: M1: Canvas qismlarining o‘rtasidagi munosabatlarni tahlil qiling. M2: Mahsulot g‘oyasi uchun tanlangan yechimlarning nega to‘g‘ri ekanini tushuntiring. Distinction (D) talablari: D1: Canvas Modeli asosidagi ma'lumotlardan salbiy yoki ijobiy xulosalar chiqara olishingiz D2: Muqobil variantlar yoki takomillashtirish bo‘yicha asosli tavsiyalar bering. 4. Yozma ishning tarkibi va talablari (Structure & Requirements) 1. Kirish (Introduction) Muammo-Yechim va uning Canvas Modeli orqali yoritib berilishi haqida xabar berish. 2. Asosiy qism (Main Body) Business Model Canvasning 9 bo‘limi bo‘yicha tushuntirish Mijoz segmentlari Mijozning muammosi Qiymat taklifi (Yechim) Amalga oshirilishi (Muammo qanday hal qilinadi? Bot, ilova yoki vebsayt yoki boshqa?) Mijozlar bilan munosabat (Kanallar) Daromad oqimlari Xarajatlar tarkibi O'lchovlar (Yaxshi yoki yomon natijalar qanday aniqlanadi) Kuchli ustunligingiz nimada? 3. Xulosa (Conclusion) Modelning umumiy holati Kuchli va zaif tomonlar Takomillashtirish bo‘yicha tavsiyalar 4. Foydalanilgan adabiyotlar (References) Harvard formatida yozilishi kerak 5. Format talablari So‘zlar soni: 800–1200 so‘z Rasm, diagramma, jadval ishlatish mumkin Akademik, rasmiy til Mantiqiy izchillik Namuna: https://docs.google.com/document/d/1t5ZpKKGGOa900dBOSXXSAwBwOChzDgVhpmdzEba9_kk/edit?usp=sharing Omad! shuni ko'rib chiqda manga nimalar kerak shuni yozib ber va nimalarni qilishim kerak buni yozib ber

" Oraliq Nazorat Talabaning familiyasi ismi Xusanboy Sobirjoniv Unit 19: Axborot Texnologiyalarida Tadbirkorlik O’qituvchi: Mazaitov Jamshid Guruh IDsi: 25-207 Talaba IDsi: 250213 Topshirish sanasi: 09.12.2025 BTEC LEARNER ASSESSMENT SUBMISSION AND DECLARATION Har bir o’quvchi vazifani baholash uchun taqdim etganda, yozilgan deklaratsiya o’ziniki ekanligini tasdiqlovchi imzo qoldirishi kerak. O’quvchi (Talaba) IDsi: Baholovchining ismi: Mazaitov Jamshid BTEC Dasturining mavzusi: Pearson BTEC Level 3 Higher Nationals in Information Technologies Qism yoki Komponent raqami va Mavzu: Unit 19: Axborot texnologiyalarida tadbirkorlik Vazifa mavzusi: Oraliq Topshiriq Vazifani topshirish sanasi: 00.00.2025 O’quvchi deklaratsiyasi Ushbu vazifa uchun topshirilgan ish meniki ekanligini tasdiqlayman. Ishda foydalanilgan manbalarga aniqlik kiritdim va ko’rsatib o’tdim. Noto’g’ri deklaratsiya noto’g’ri ishlashning bir shakli ekanligini tushunaman. Talabaning imzosi: Sana: 00.00.2025 Mundarija Kirish Bugungi kunda O‘zbekistonning 35 milliondan ortiq aholisining katta qismi smartfonga ega bo‘lib, kunning muayyan qismini yo‘lda, transportda, sport zalida yoki uy ishlarini bajarish chog‘ida o‘tkazadi. Shu bilan birga, o‘zbek tilidagi sifatli audiokontent (audiokitob, podkast, ertak) bozori deyarli bo‘sh turibdi: mavjud bir-ikki ilova eskirgan interfeysga, kam kontentga va noqulay to‘lov tizimiga ega. “Kitobchi” – bu ana shu bo‘sh joyni to‘ldirish uchun yaratilgan, faqat o‘zbek tilida ishlaydigan zamonaviy audiokitob va qisqa podkast platformasi. Ilova foydalanuvchilarga klassik va zamonaviy o‘zbek adabiyotini, bolalar ertaklarini, shaxsiy rivojlanish va biznes haqidagi qisqa podkastlarni istalgan joyda, hatto internet sizda bo‘lmasa ham tinglash imkonini beradi. Loyihaning asosiy maqsadi – 2026-yil oxiriga qadar O‘zbekistondagi audiokitob bozorida yetakchi o‘rinni egallash va kamida 100 000 faol foydalanuvchiga (shu jumladan 40–50 ming pullik obunachi) erishish. Ushbu hujjatda “Kitobchi” mobil ilovasi uchun to‘liq Business Model Canvas taqdim etilgan bo‘lib, unda mahsulotning qiymat taklifi, maqsadli auditoriyasi, daromad modellari, xarajatlar tuzilmasi va o‘sish strategiyasi batafsil yoritilgan. Keyingi bo‘limlarda siz ushbu kichik, lekin juda yuqori potensialga ega startapning to‘liq biznes modelini ko‘rasiz. LO1. Bozordagi segmentlarning muammolarini yaxshi tavsiflash. Hozir O‘zbekistonda rostdan ham katta paradoks bor: odamlarning qo‘lida eng zamonaviy smartfonlar, AirPods Pro, Galaxy Buds, lekin quloqchinni taqab yo‘lga chiqsa – tinglaydigan o‘zbekcha sifatli narsa yo‘q. Yo‘q, butunlay yo‘q. Mavjud bo‘lgan ikkita ilovani nomidan ham uyalaman: biri 2014-yilda oxirgi marta yangilangan, ikkinchisi esa “kitob o‘qiyman” deb nomlangan bo‘lsa ham, ichida 94 ta kitob bor, hammasini bitta odam o‘qigan – ovozi shunaqa monotonki, 7-daqiqada uxlab qolasiz. Yoshlar har kuni o‘rtacha 2–3 soat quloqchin taqib yuradi. Ularning 40 daqiqasi avtobusda, 20 daqiqasi sport zalida, 30 daqiqasi uy tozalayotganda, 15 daqiqasi hojatxonada o‘tirganda o‘tadi. Shu 105 daqiqani qanday to‘ldirishadi? Ruscha “Psixologiya denegi”, inglizcha Joe Rogan podkasti, yoki TikTok’dagi “oyijon oyijon” videolar. O‘zbekcha hech narsa yo‘q. Onaxonlar nevarasiga uyqudan oldin ertak tinglatmoqchi – YouTube’da ochsa, reklama chiqadi, keyin turkcha multfilm boshlanadi, keyin “like bos” degan bola chiqib keladi. Ota-onalar azobda. Talabalar imtihonga tayyorlanayotganda “Ikki eshik orasi”ni o‘qishga vaqt yo‘q, audiokitobini izlaydi – yo‘q. Haydovchilar Toshkent–Samarqand yo‘lida 4 soat mashina haydaydi – tinglaydigan o‘zbekcha kitob yo‘q. Statistika shunday deydi: 2025-yil boshida O‘zbekistonda 29 milliondan ortiq smartfon foydalanuvchisi bor. Shu odamlarning 65 % i har kuni quloqchin ishlatadi. Globalda audiokitob bozori 2024-yilda 7 milliard dollar oshdi, 2025-yilda 35 % o‘sish kutilmoqda. O‘zbekistonda esa bozor nolga teng. Bu degani – milliardlab so‘mlik bo‘sh joy turganda, hech kim uni egallamayapti. Odamlar Telegram guruhlarda “Audiokitob bersangizchi”, “O‘zbekcha podkast bormi?” deb yozib yuribdi. Kitob do‘konlarida “audiokitobingiz bormi?” deb so‘rashadi – yo‘q. Maktablarda o‘qituvchilar “bolalarga o‘zbekcha ertak tinglating” deydi – qayerdan? Hatto million obunachili TikTok’chilar ham “o‘zbekcha audiokitob qani?” deb post joylayapti.Men shu muammolarni shunaqa chuqur o‘rgandimki, endi tush ko‘rsam ham “o‘zbekcha audiokitob yo‘q” degan yozuv chiqadi. Bu nafaqat muammo – bu millionlab odamning har kungi azobi, bu milliardlab so‘mlik bo‘sh bozor, bu startapchilar uchun oltin kon. Men uni shunaqa aniq, shunaqa katta harflar bilan yozdimki, o‘qigan odam o‘zi ham “voy, bu bola bozorni yeb qo‘ygan-ku” deb qoladi. LO2.Mavjud muammoga taklif qilinyotgan yechimni yoritib berish “Kitobchi” – bu shunchaki ilova emas, bu o‘zbek xalqining qulog‘idagi inqilob. Ilovani ochganda birinchi ko‘radigan narsangiz – “Assalomu alaykum, bugun nima tinglaymiz?” degan o‘zbekcha salom. Interfeys shunchalik sodda va chiroyli – 60 yoshli buvim ham 30 soniyada tushunib oladi. Kontent? Professional darajada. Teatr aktyorlari, radio diktorlari, hatto taniqli qo‘shiqchilar o‘qiydi. Har bir kitobga maxsus musiqa, ovoz effektlari qo‘shiladi. “Yulduzli tunlar”ni tinglasangiz – ko‘z oldingizda cho‘l, otlar shiqillashi, Alisher Navoiyning ovozi eshitiladi. “Mehrobdan chayon”ni tinglasangiz – yuragingiz uradi. Bolalar bo‘limida “Alpomish”, “Go‘ro‘g‘li”, “Qyrq qiz” – hammasi toza, reklama yo‘q, ota-ona tinch. Offline rejim – Qashqadaryodan Andijongacha poezdda internet yo‘q joyda ham ishlaydi. Tezlikni 0.5x dan 3x gacha o‘zgartirsa bo‘ladi – talabalar imtihonga tayyorlanayotganda 2x qilib tezroq tinglaydi. Uyqu rejimi – 15 daqiqadan keyin o‘zi to‘xtaydi, bolalar uxlab qoladi. Narxi? Oyiga 19 000 so‘m. Bu nima degani? Bir marta “Osh Markazi”da lag‘mon yegandan arzonroq, lekin har kuni yangi kitob tinglaysiz. Yillik obuna – 149 000 so‘m, ya’ni oyiga 12 400 so‘mga tushadi. Oilaviy paket – 29 000 so‘mga 5 ta aka-uka birga tinglaydi. Har hafta 15–20 ta yangi kontent chiqadi. Klassika ham bor, zamonaviy ham – O‘tkir Hoshimovdan tortib, yangi yozuvchilarning kitoblarigacha. Qisqa podkastlar – 10–15 daqiqalik “Bugun 3 ta yangi odat”, “Millionerning 5 ta qoidasi” – yo‘lda tinglash uchun ideal. Ilova ichida “tinglash statistikasi” bor – “bu oyda 18 soat 42 daqiqa tingladingiz, 12 ta kitob tugatdingiz” deb yozadi. Odam o‘zini faxrlanadi. Do‘stlariga “men bu oyda 15 ta kitob tingladim” deb maqtanadi. Men shu yechimni shunaqa shirin, shunaqa kerakli qilib taqdim qildimki, o‘qigan odam o‘zi ham telefonini olib, App Store’da “Kitobchi” deb qidira boshlaydi. Bu nafaqat ilova – bu odamlarning bo‘sh vaqtini oltin qilib beradigan sehrli quti. LO3. Canvas Modelining barcha 9 ta qismini to`ldirib mahsulotni tushintirish. Men BMC ni shunaqa to‘ldirdimki, u endi jadval emas – u haqiqiy hayotiy hikoya. Har bir blokda ism-sharif, telefon raqami, narxlar, prognozlar turibdi. Mijozlar – 16–35 yosh shahar yoshlari, haydovchilar, talabalar, yosh onalar. Ularning kunlik odati – quloqchin taqib yurish. Qiymat taklifi – “boshqa hech kim bera olmaydigan o‘zbekcha sifatli kontent + arzon narx + offline”. Kanallar – TikTok’da 15 sekundlik parchalar million marta ko‘riladi. Instagram Reels’da influencerlar “Kitobchi”ni tekin reklama qiladi. App Store va Play Market’da “Top Free” bo‘limiga chiqamiz. Universitetlarda bepul reklama. Mijozlar bilan munosabat – ilova ichida o‘zbek tilida chat-support 24/7 ishlaydi. Har juma “yangi kontent” push-bildirishnoma keladi. Foydalanuvchilar reyting qoldiradi, eng yaxshi sharhlar asosiy sahifada chiqadi. Daromad oqimlari – freemium: bepul 20 daqiqa + reklama. Premium – oyiga 19 ming, yillik 149 ming. Kelajakda brendlar bilan hamkorlikdagi reklama podkastlari. Birinchi yilda 70 000 obunachi → oyiga 1,3 milliard daromad. Asosiy resurslar – 300 ta tayyor audiokitob, 7 nafar professional aktyor, Flutter’da yozilgan ilova, cloud server. Asosiy faoliyat – har oy 20 ta yangi kitob chiqarish, marketing, ilovani yangilab borish. Hamkorlar – Hilol Nashr, Alpinist kitob do‘koni, 100 dan ortiq TikTok influencerlari, yozuvchilarning merosxo‘rlari. Xarajatlar – boshida oyiga 60–70 million (aktyorlar, server, reklama), 6-oydan keyin daromad xarajatlardan 10 baravar oshadi. Hammasi shunaqa aniq bog‘langanki, BMC ga qarasangiz, loyiha o‘zi yurib ketayotgandek tuyuladi. Bu nafaqat model – bu real ishlaydigan mashina. LO4. Mahsulotning Agar hozir kimdir “Kitobchi”ning kelajagi yo‘q” desa – men unga kulib qo‘yaman. Bu loyiha nafaqat kelajagiga ega – u kelajakning o‘zini yaratadi. Birinchi 6 oyda 30 000 obunachi, bir yilda 80 000, ikkinchi yilda 300 000, uchinchi yilda 1 million. Raqamlar xayoliy emas – Storytel Ruminiyada 2 yilda shunaqa natijaga erishgan, bizda esa bozor butunlay bo‘sh. Bitta audiokitob tayyorlash – o‘rtacha 10 million so‘m. Uni 200 000 odam tinglasa – 3,8 milliard daromad. Marja 99 %. Raqobatchilar? Ular hali “nima bo‘lyapti?” deb turibdi. Biz bozorga birinchi bo‘lib kirib, 70–80 % ni egallaymiz. 2025–2030 yillarda o‘zbek tilidagi audiokontent bozori 40–50 baravar o‘sadi. Chunki yoshlar kitob o‘qimaydi, lekin tinglaydi. Globalda Audible 20 milliard dollarlik kompaniya, bizda esa 0 dan boshlaymiz – osmonga chiqish imkoni bor. Xavf-xatarlar? Mualliflik huquqi – oldindan sotib olamiz. Piratlik – ilovada DRM himoya qo‘yamiz. Reklama yo‘qligi – odamlarni bezor qiladi – bezor qilmaymiz, reklama faqat bepul foydalanuvchilarda. Agar hozir 200 million so‘m topsam – ertaga shu loyihaga tashlab yuborardim. Bu nafaqat biznes – bu o‘zbek tilini, adabiyotini, madaniyatini yangi avlodga yetkazishning eng zamonaviy yo‘li. Shuning uchun mening qarorim qat’iy: “Kitobchi”ning kelajagi nafaqat bor – u porloq, u milliardlik, u tarixiy loyiha bo‘ladi. Kim birinchi qiladi – o‘sha qirol bo‘ladi. Va bu qirol – “Kitobchi”. P1. Bozordagi segmentni to`g`ri aniqlash Men bozorni 4 ta aniq, o‘lchanadigan, yetib borish mumkin va foydali segmentga bo‘ldim: 18–35 yoshdagi shahar yoshlari (Toshkent, Samarqand, Farg‘ona, Buxoro, Nukus) – 4,5–5 million odam. Ularning 85 % i har kuni quloqchin bilan yuradi, Instagram+TikTok’da kuniga 3–5 soat o‘tkazadi. 25–45 yoshdagi haydovchilar va taksichilar – taxminan 1,2 million odam. Ularning har kuni 3–8 soati mashinada o‘da o‘tadi, radio zerikarli, lekin qo‘l telefonda. 25–40 yoshdagi yosh ota-onalar – 2,5 millionga yaqin. Bolalariga o‘zbekcha ertak tinglatishni xohlaydi, lekin YouTube’da reklama va sifatsiz kontentdan charchagan. 11-sinf va talabalar – 1,8 million. Imtihonlarga tayyorlanayotganda kitob o‘qishga vaqtlari yo‘q, lekin yo‘lda tinglashga 40–60 daqiqa vaqt bor. Har bir segmentning daromad darajasi (oylik 3–12 mln so‘m), telefon modeli (Redmi, Samsung A-seriyasi), operatori (Ucell, Beeline), hatto qaysi ilovalarni ishlatishi (TikTok, Telegram, Instagram) aniqlangan. Segmentlar bir-biriga o‘xshamaydi, lekin barchasi bitta umumiy og‘riq nuqtasiga ega: “o‘zbekcha sifatli audiokontent yo‘q”. Shu sababli “Kitobchi” ularga 100 % mos keladi. Segmentlash shunchalik aniqki, reklama berishda ham “faqat 22–32 yosh, Toshkent, qiziqishi: kitob, fitness, biznes” deb target qilib qo‘yish mumkin. Bu – klassik PASS darajasidan ancha yuqori aniqlik. P2. Bozordagi segmentning muammolarini tavsiflash Muammolar shunchalik katta va og‘riqliki, odamlar o‘zlari yozib, yig‘lab yuborishgan. Men 67 kishi bilan yuzma-yuz intervyu, 3 ta fokus-guruh (talabalar, haydovchilar, yosh onalar), 2500 ta TikTok+Instagram izohi, 400 ta Telegram post va App Store sharhlarini tahlil qildim. Natijalar quyidagicha: 94 % “o‘zbekcha sifatli audiokitob yo‘q” deb javob berdi Mavjud ilovalar (Audiokitob.uz, Kitobman, Kitob olami) jami 180 ta kitobdan oshmagan, ovoz sifati 2008-yil darajasi, interfeys telefonni “muzlatib” qo‘yadi Bolalar uchun YouTube’da 5 daqiqalik ertakni tinglash uchun 3 ta reklama ko‘rish kerak, keyin turkcha multfilm boshlanadi Haydovchilar “Toshkent–Samarqand yo‘lida 4 soat zerikaman, tinglaydigan narsa yo‘q” deydi Talabalar “Adabiyotdan imtihon, lekin kitob o‘qishga vaqt yo‘q, audiokitob izlasam – faqat ruscha” deb shikoyat qiladi Yosh onalar “bolam faqat inglizcha gapiradi, o‘zbekcha ertak yo‘q” deb yig‘layapti. Odamlar Telegramda “Audiokitob bersangizchi 10 ming beraman” degan guruhlar ochgan. TikTok’da “o‘zbekcha audiokitob chiqsa million obunachi bo‘ladi” degan video 2 million marta ko‘rilgan. Kitob do‘konlarida “audiokitobingiz bormi?” deb so‘rashadi – javob “yo‘q”. Hatto o‘qituvchilar “bolalarga o‘zbekcha ertak tinglating” deydi, lekin qayerdan? Shu muammo shunchalik katta va aniqki, uni ko‘rgan odam darrov “bu loyiha million dollarlik” deb o‘ylaydi. Men bu muammolarni nafaqat tavsifladim, balki raqamlar, iqtiboslar, skrinshotlar bilan isbotladim. Shu sababli P2 talabi 150 % bajarildi. P3. Mavjud muammoga taklif qilinyotgan yechimni yoritib berish “Kitobchi” har bir muammoga shunchalik to‘g‘ri va shirin yechim beradiki, odamlar “buni nega 15 yil oldin chiqarmadinglar?” deyishadi. Sifat muammosi → teatr aktyorlari (O‘zbek Milliy akademik drama teatri artistlari), radio diktorlari, professional studiya, maxsus musiqa va ovoz effektlari Kontent kamligi → dastlabki 6 oyda 350 ta kitob tayyor, har juma +20 ta yangi kontent Qulaylik yo‘qligi → offline yuklab olish, 0.5x–3x tezlik, uyqu taymeri (15–60 daqiqa), “davom ettirish” funksiyasi Bolalar uchun xavfsizlik → alohida “Ertaklar” bo‘limi, reklama yo‘q, ota-ona paroli, yosh bo‘yicha filtr Narx yuqori → oyiga 19 000 so‘m (bir marta kafeda kofe ichgandan arzon), yillik 149 000 so‘m (oyiga 12 400 so‘mga tushadi), oilaviy paket 34 900 so‘mga 6 kishi Yangilanish yo‘qligi → har juma “Yangi chiqdi” bo‘limi, foydalanuvchi o‘zi so‘ragan kitobni “so‘rov” qoldirsa – bir oy ichida yozib chiqaramiz Ilova ochilishi bilan o‘zbekcha “Assalomu alaykum! Bugun nima tinglaymiz?” deb salom beradi. 30 soniyada ro‘yxatdan o‘tadi, 1 daqiqada birinchi kitobni yuklab oladi. Haydovchi mashinada, talaba avtobusda, ona bolani uxlatayotganda – hammasi uchun ideal. Test sinovidan o‘tgan 45 kishidan 43 tasi “hozir chiqaring, pulim tayyor” dedi. Shu sababli yechim nafaqat muammolarni yopdi, balki odamlarning orzusini ro‘yobga chiqardi. M1. Canvas qisimlarining o`rasidagi munosabatlarni tahlil qilish BMC ning 9 ta bloki bir-biriga shunaqa zanjir bilan bog‘langanki, bitta zaiflashsa hammasi yiqiladi, bitta kuchaysa hammasi osmonga chiqadi: Mijoz segmentlari (haydovchilar va talabalar) Qiymat taklifida “offline” va “tezlikni o‘zgartirish” funksiyasi bo‘lishini majbur qildi Qiymat taklifi (professional ovoz va musiqa) Asosiy faoliyatda har oy 20 ta kitob yozish va Asosiy resurslarda 7 nafar doimiy aktyor kerak bo‘ldi Asosiy faoliyat (yangilanish) Mijozlar bilan munosabatda har juma push-bildirishnoma foydalanuvchi o‘rtacha 8,9 oy qoladi LTV 169 000 so‘m Hamkorlar (TikTok influencerlari) Kanallarni kuchaytiradi → birinchi 3 oyda CAC 3800 so‘m atrofida qoladi Daromad oqimlari (yillik obuna chegirmasi) Xarajatlarni 5-oyda qoplaydi kompaniya tez foydaga chiqadi Xarajatlar (studiya va aktyorlar) yuqori bo‘lgani uchun Daromad oqimlarida “oilaviy paket” va “do‘st taklif qil” funksiyasi qo‘shildi Natijada tizim o‘z-o‘zidan aylanadigan perpetual mashinaga aylandi. Bu nafaqat jadval – bu tirik, o‘sadigan organizm. M2. Tanlangan yechimlarning nega to`g`ri ekanini tushintirish Nega aynan audiokitob va qisqa podkast? Chunki boshqa variantlar ishlamaydi: PDF/ePub ilova odamlar o‘qimaydi, charchaydi YouTube kanali reklama, sifat nazorati yo‘q, offline yo‘q Ruscha inglizcha kontent maqsadli auditoriya yo‘qoladi Faqat klassika yoshlar tinglamaydi Faqat zamonaviy kitoblar katta yoshlilar norozi bo‘ladi Audiokitob esa: O‘zbekistonda kitob o‘qish yilda 1,2 ta, quloqchin ishlatish 72 % Global audiokitob bozori 2025-yilda 40 % o‘sadi Ishlab chiqarish tannarxi past: 10 mln sarflab, million marta sotish mumkin Raqobat nol birinchi bo‘lib kirgan “qirol” bo‘ladi Freemium model O‘zbekistonda eng yaxshi ishlaydi (Olcha, Uzum misoli) Shu sababli tanlangan yechim 100 % bozor, psixologiya, iqtisod va mahalliy mentalitetga mos. D1. Canvas asosidagi ijobiy va salbiy xulosalar Ijobiy xulosalar: Daromad oqimlari yangilanish foydalanuvchi 8,9 oy qoladi LTV 169 000 so‘m TikTok kanali CAC ni 3800 so‘mgacha tushiradi 1 oyda 18 000 obunachi real Bitta kitob tannarxi 10 mln 50 000 tinglovchi 2,8 mlrd daromad marja 99,6 % Yillik obuna chegirmasi xarajatlarni 4,5 oyda qoplaydi Salbiy xulosalar: Mualliflik huquqi eski kitoblar uchun merosxo‘rlar bilan 6–18 oy muzokara Piratlik xavfi ilovani buzib audiolar tarqatilishi mumkin (DRM + watermark qo‘yiladi) Birinchi 3 oyda 8000 dan kam obunachi bo‘lsa, investorlar qo‘rqib ketishi mumkin Server xarajati kutilgandan 30 % yuqori chiqsa, foydaga 9-oyda chiqamiz Umumiy: ijobiy tomonlar salbiy tomonlardan 20 baravar ustun loyiha o‘ta yuqori potensialga ega. D2. Muqobil variantlar va takomillashtirish tavsiyalari Muqobil variantlar (nima qilish mumkin emas edi): Faqat PDF ilova ishlamaydi Faqat YouTube monetizatsiya qiyin Ruscha kontent auditoriya yo‘qoladi Takomillashtirish uchun 7 ta real tavsiya: 1. 2026-yil “Oilaviy paket” – 34 900 so‘m/oyga 6 kishi 2. “Do‘st taklif qil” – ikkovi ham 1 oy bepul 3. “Kitobchi Academy” – mashhur odamlar o‘z ovozida kurs o‘qiydi 4. “Streak” – 30 kun ketma-ket tinglaganga 50 % chegirma 5. 2027-yil Qozog‘iston va Tojikistonga chiqish 6. “Kundalik 20 daqiqa” challenge – ball to‘playdi, ballga kitob sovg‘a 7. “Ovozli kitob yozib beramiz” xizmati – foydalanuvchi o‘z kitobini yozdirib, ilovada chiqaradi (foiz bilan)" shu javob tushadimi qanchalik javob bo'la oladi va nimalarni qo'shish kerak barchasiga full javob bo'la oladimi necha foiz tushadi

" EduBase Axmadullayev Sadriddin Unit 19: Axborot Texnologiyalarida Tadbirkorlik O’qituvchi: Mazaitov Jamshid Guruh IDsi: 25-207 Talaba IDsi: 250255 Topshirish sanasi: 09.12.2025 BTEC LEARNER ASSESSMENT SUBMISSION AND DECLARATION Har bir o’quvchi vazifani baholash uchun taqdim etganda, yozilgan deklaratsiya o’ziniki ekanligini tasdiqlovchi imzo qoldirishi kerak. O’quvchi (Talaba) IDsi: 250255 Baholovchining ismi: Mazaitov Jamshid BTEC Dasturining mavzusi: Pearson BTEC Level 3 Higher Nationals in Information Technologies Qism yoki Komponent raqami va Mavzu: Unit 19: Axborot texnologiyalarida tadbirkorlik Vazifa mavzusi: EduBasening lean canvas tahlili Vazifani topshirish sanasi: 09.12.2025 Iltimos, har bir topshiriq uchun taqdim etilgan dalillarni sanab o’ting. Dalillarni topish mumkin bo’lgan sahifa raqamlarini ko’rsating yoki dalillarning mohiyatini tavsiflang (masalan, video, rasm). Topshiriq manbalari Taqdim etilgan dalillar Asosiy qism Lean Canvas modeli asosida muammolar, yechimlar, mijoz segmentlari bo‘yicha tahliliy diagrammalar (Asosiy qism 2.1–2.10). (5-10-betlar) O’quvchi deklaratsiyasi Ushbu vazifa uchun topshirilgan ish meniki ekanligini tasdiqlayman. Ishda foydalanilgan manbalarga aniqlik kiritdim va ko’rsatib o’tdim. Noto’g’ri deklaratsiya noto’g’ri ishlashning bir shakli ekanligini tushunaman. Talabaning imzosi: Sana: 09.12.2025   Mundarija Kirish (Introduction) 4 Asosiy qism (Main body) 5 Xulosa 10 Manbalar ro’yhati 12   Kirish (Introduction) Hozirgi kunda O’zbekistondagi har qanday oliy o’quv yurti yoki yirik o’quv markazining ish jarayoniga nazar tashlasangiz, mantiqan bir-biriga zid g’alati holatga guvoh bo’lasiz: texnologiya ko’p, lekin natija kam. Birgina talaba o’qish jarayonida o’rtacha 4-5 xil platformadan foydalanishga majbur: baholar uchun Hemis, topshiriqlar uchun Moodle, video darslar uchun Zoom, to’lovlar va shartnomalar uchun esa umuman boshqa buxgalteriya dasturlari. Natijada nima sodir bo’lyapti? O’qituvchi o’zining eng qimmatli resursi - vaqtini talabaga bilim berishga emas, balki bir tizimdagi bahoni ikkinchisiga "qo’lda ko’chirish"ga sarflamoqda. Bu shunchaki noqulaylik emas, bu - ta’lim biznesidagi samaradorlikni pasaytiradi va u jarayonlarni sekinlashtiradi va ma’lumotlarning yo’qolishiga olib keladi. Ushbu vaziyatda bozorga EduBase kirib keladi. Men taklif qilayotgan yechim shunchaki navbatdagi LMS platformasi yoki chiroyli ilova emas. EduBase - bu yuqoridagi "Axborot orollari"ni yagona qit’aga birlashtiruvchi integratsion ekotizimdir. Mening asosiy g’oyam oddiy, ammo inqilobiy: “Bitta kirish, yagona boshqaruv maydoni va to’liq nazorat ostidagi jarayonlar.” Mazkur yozma ishda EduBase loyihasining Lean Canvas modeli asosidagi strategik tahlilini keltiraman. Tahlil davomida nega aynan hozir bozor ushbu o’zgarishga muhtojligi, raqobatchilar (Moodle, Blackboard) qaysi nuqtada xato qilayotgani va EduBase qanday qilib ta’lim muassasalarining operatsion xarajatlarini 30-40% ga qisqartirishi mumkinligi isbotlab beraman. Bu loyiha - shunchaki tanlov emas, balki raqamli ta’limdagi tartibsizlik davrini tugatish uchun zarur bo’lgan yangi standartdir.   Asosiy qism (Main body) 2.1. Mijoz segmentlari Mening mahsulotim oddiy iste’molchilarga (B2C - Business-to-Consumer) emas, balki sifat va nazoratni birinchi o’ringa qo’yadigan tashkilotlar - xususiy universitetlar, yirik o’quv markazlari va davlat muassasalari (B2B/B2G – Business-to-Business / Business-to-Government) uchun mo’ljallangan. Xususiy Universitetlar va Institutlar: Profil: O’zbekistonda so’nggi 3 yilda soni keskin ortgan, raqobatbardosh bo’lishga intilayotgan OTM (Oliy Ta’lim Muassasa)lar. Ehtiyoj: Ularga Hemis kabi davlat standarti kerak, lekin shu bilan birga xalqaro darajadagi kutubxona va dars o’tish sifati zarur. Ular darajasini oshirish uchun pul to’lashga tayyor. Yirik Tarmoqli O’quv Markazlari: Profil: Respublika bo’ylab 5+ filialga ega, 1000+ o’quvchisi bor til va IT markazlari (Masalan: Cambridge, Najot Ta’lim kabi kattalikdagi). Ehtiyoj: Filiallarni markazdan turib boshqarish, barcha bo’linmalar va filiallarning ish jarayonini markaziy tizim orqali kuzatish va moliyaviy shaffoflik. Xususiy Maktablar: Profil: Ota-onalar bilan kuchli aloqa va o’quvchi xavfsizligini (davomatni) ta’minlashni istagan premium maktablar. Psixografik portret: Menining ideal mijozlarim - bir nechta tizim va platformalar tufayli ish jarayonlari chalkashib ketganidan charchagan, barcha jarayonni bitta boshqaruv paneli orqali ko’rishni istaydigan innovatsion rahbarlardir. 2.2. Muammolar Bozorda yechimlar ko’pdek tuyuladi, ammo chuqurroq qaralsa, mijozlar quyidagi 3 ta fundamental muammo girdobida qolgan: Tizimlar uyg’unsizligi (ma’lumotlar va jarayonlarning bo’linganligi): Hozirgi holatda universitet o’quv bo’limi talabani tizimga kiritadi. Lekin kutubxonachi bu talabani o’zining bazasiga qaytadan qo’shishi kerak. Buxgalter esa to’lovni uchinchi dasturda tekshiradi. Og’riqli nuqta: Inson omili sababli ma’lumotlar yo’qoladi yoki xato kiritiladi. "EduBase" siz ular har bir talaba uchun 3 barobar ko’proq vaqt sarflamoqda. Online Ta’limdagi "Ko’rinmas Talaba" Effekti: Zoom yoki Google Meet orqali dars o’tilganda, talaba kamerani o’chirib, uxlab yotishi yoki umuman darsda bo’lmasligi mumkin. O’qituvchi "Darsda bormisan?" deb so’rash bilan vaqt yo’qotadi. Og’riqli nuqta: Ota-ona yoki rektor pul to’layapti, lekin talaba bilim olmayapti. Natijada OTM (Oliy Ta’lim Muassasasi) reytingi tushadi. Kutubxona - "Qabriston" emas, "Laboratoriya" bo’lishi kerak: Mavjud tizimlarda (masalan, ARMAT (Axborot resurs markazi avtomatlashgan tizimi.) yoki oddiy PDF (Portable Document Format) baza) talaba kitobni yuklab oladi, tamom. U kitobni o’qidimi? Qaysi betigacha bordi? Tushundimi? Buni hech kim bilmaydi. Og’riqli nuqta: Resurslar sarflanadi, lekin talabaning ilmiy salohiyati o’smaydi, chunki nazorat yo’q. 2.3. Noyob manfaat taklifi Biz bo’sh joyga kelmayapmiz, shuning uchun raqobatchilarni tan olishimiz va ularning kamchiligini ko’rsatishimiz shart: Moodle: Juda kuchli, lekin UI/UX (Dizayn) jihatidan 2010-yillarda qolib ketgan. Uni sozlash uchun alohida IT bo’lim kerak. Hemis: O’zbekiston standartlariga mos, lekin u faqat ma’muriy ishlar uchun. Unda sifatli video darslar yo’q. Modme / EduAction: Yaxshi CRMlar, lekin ular asosan markazlar uchun. Ularda chuqur akademik kutubxona va ilmiy tahlil yetishmaydi. Zoom/Telegram: Bular ta’lim vositasi emas, balki kommunikatsiya vositasi. Ularda akademik nazorat 0 ga teng. 2.4. Yechim va funksiyalar. EduBase mijozga dastur emas, tinchlik va to’liq nazoratni taqdim etadi. Mening asosiy shiorim: "One ID - Infinite Possibilities" (Bir ID - Cheksiz imkoniyatlar). Yagona Ekosistema: Talaba o’qishga kirganda bir marta ro’yxatdan o’tadi. Shu profil bilan u darsga kiradi (Online), kitob o’qiydi (Library), to’lov qiladi (Pay) va imtihon topshiradi (Exam). Sun’iy Intellekt (AI) Nazoratchisi: O’qituvchi dars o’tish bilan band bo’lsin, davomatni va talabaning diqqatini EduBase AI kuzatadi. Real-Time Analytics: Rektor o’z xonasida o’tirib, ayni damda qaysi auditoriyada dars bo’lyapti, qaysi talaba kutubxonada kitob o’qiyapti va bugungi tushum qancha ekanligini soniyalar ichida ko’ra oladi. 2.5. Yechim EduBase texnik jihatdan mikroservislar arxitekturasiga asoslangan bo’lib, u quyidagi modullarni o’z ichiga oladi: EduBase-CRM (Miya): Tashkilotning boshqaruv pulti. Moliyaviy oqimlar, xodimlar KPI, marketing voronkasi va talabalar bazasi shu yerda jamlanadi. Agar talaba to’lov qilmasa, tizim avtomatik ravishda uning darsga kirishini va kutubxonadan foydalanishini bloklaydi (inson aralashuvisiz). EduBase-Online (Virtual Auditoriya): Bu Zoom ning integratsiya qilingan muqobili. Farqi nimada? Tizim talabaning yuzidan (Face Recognition) taniydi. Agar talaba darsdan chiqib ketsa, avtomatik “Qatnashmagan” deb yoziladi. Dars tugashi bilan AI darsning qisqacha mazmunini (Xulosa) va talabalar faolligini foizlarda chiqarib beradi. EduBase-Library (Aqlli Kutubxona): Bu shunchaki PDF saqlash joyi emas. Faollikni kuzatish: Talaba kitobning nechanchi betida ekanligi, o’qish tezligi tahlil qilinadi. Tizim o’qituvchiga hisobot beradi: "Talaba X bu kitobni 3 daqiqada varaqlab chiqdi, demak o’qimagan". Xavfsizlik: Kitoblarni ko’chirib olish (Download) va tarqatish bloklanadi, bu esa mualliflik huquqini himoya qiladi. Texnik Amalga Oshirish: Loyiha yuqori yuklamaga bardosh berishi uchun eng so’nggi texnologiyalarda yozilgan: Frontend: Next.js (React) + Shadcn UI. Bu saytning xavsiz va chaqmoqdek tez ishlashini va Google qidiruvlarida yuqori turishini ta’minlaydi. Backend: Python (Django) - Bank darajasidagi xavfsizlik uchun. Node.js - video darslar va chatlar real vaqtda qotmasdan ishlashi uchun. Database: PostgreSQL (asosiy ma’lumotlar) va MongoDB (katta hajmdagi loglar va analitika). 2.6. Daromad oqimi Loyihaning moliyaviy barqarorligi SaaS (Software as a Service) modeliga asoslanadi. Biz bir martalik dastur sotmaymiz, biz "Obuna" sotamiz. Oylik/Yillik Litsenziya: Start: Kichik markazlar uchun (faqat CRM) - $100/oy. Pro: O’rta OTMlar uchun (CRM + Online + Library) - Talaba boshiga $1/oy. Enterprise: Katta universitetlar uchun — Individual shartnoma (Yillik $10,000+). Qo’shimcha Xizmatlar (Upselling): Serverda joy (Storage) kengaytirish uchun qo’shimcha to’lov. EduBase brendini o’chirib, universitetning o’z brendi ostida chiqarib berish xizmati - eng yuqori daromadli manba. 2.7. Mijozlar bilan ishlash va kanallar B2B sektorda "Instagram reklamasi" kam ish beradi. Mening strategiyam ishonchga asoslangan sotuv: To’g’ridan-to’g’ri sotuv: Universitet rektorlari va o’quv markazi asoschilari bilan shaxsiy uchrashuvlar. Sinov Dasturi: Katta OTMlarga tizimni 1 oy bepul o’rnatib berish. Ular tizimning qulayligini (va eski tizimga qaytish qanchalik og’riqli ekanligini) his qilganlaridan so’ng, shartnoma imzolash ehtimoli 90% ga yetadi. Hukumat bilan hamkorlik: Oliy Ta’lim Vazirligi orqali raqamlashtirish dasturlariga kirish. 2.8. O’lchovlar Loyihaning "yashayotganini" qanday bilamiz? Mijozlarni jalb qilish xarajati: Bitta universitetni jalb qilish qanchaga tushyapti? Mijozlarning loyihaga keltirgan qiymati: Bitta mijoz menga necha yil davomida qancha foyda keltiryapti? Foydalanuvchilarning faol ishlashi: Sotib olganlar tizimni ishlatyaptimi? Agar universitet pul to’lab, lekin faqat 10% funksiyasini ishlatsa, bu mijoz ketib qolishi xavfini bildiradi. Tizimni uzluksiz ishlash vaqti: Tizimning uzluksiz ishlash vaqti (99.9% bo’lishi shart). 2.9. Raqobat ustunligi Nima uchun raqobatchilar bizni erta yo indin ko’chira olmaydi? Ekotizim effekti: Raqobatchi CRM qilishi mumkin, lekin bizdagi kabi CRM + Kutuqxona + AI Video bog’liqligini qurish uchun yillab vaqt va katta jamoa kerak. Lokal Moslashuv: Moodle yoki Canvas xalqaro standartda, biz esa O’zbekiston ta’lim mentaliteti, qonunchiligi va byurokratiyasini hisobga olgan holda yaratilganmiz. Xavfsizlik Arxitekturasi: "EduBase" loyihasi boshidanoq xavfsizlikni birinchi o’ringa qo’ygan arxitektura asosida qurilgan. Ma’lumotlar to’liq shifrlangan va bir nechta serverlarda zaxiralangan. 2.10. Xarajatlar tarkibi Biznesni yurgizish havodek bepul emas. EduBase’ning "yashab qolishi" quyidagi xarajatlarga bog’liq: O’zgarmas xarajatlar: (Tadqiqot va rivojlantirish) va Ish haqi (65%): Bizga oddiy "kod teruvchilar" emas, balki murakkab arxitekturani tushunadigan Senior dasturchilar va AI muhandislari kerak. Bu eng katta xarajat. Infratuzilma (20%): Minglab talabalarning video darslarini saqlash va qayta ishlash uchun kuchli GPU serverlar (AWS yoki lokal Data-markaz) ijarasi. O’zgaruvchan xarajatlar: Mijoz bilan ishlash (15%): Mijozni ulagandan keyin uni tashlab qo’yib bo’lmaydi. O’qituvchilarni tizimda ishlashga o’rgatish, treninglar o’tish va komandirovka xarajatlari.   Xulosa Modelning umumiy tahlili: EduBase loyihasining Lean Canvas tahlili shuni ko’rsatdiki, O’zbekiston ta’lim bozorida mahsulotning bozorga mosligi juda yuqori. OTMlar va yirik o’quv markazlari nazoratni kuchaytirish, "ko’rinmas xarajatlar"ni qisqartirish va obro’-e’tiborini saqlab qolish uchun bunday ekotizimga muhtoj. Xatarlarni Boshqarish: Loyiha muvaffaqiyatli bo’lsa-da, Canvas tahlili jarayonida quyidagi jiddiy xatarlar va ularning yechimlari aniqlandi: 1-jadval: Xarajatlarni boshqarish Xatar Turi Muammo Tavsifi Mitigatsiya (Yechim Strategiyasi) Inson Omili (Qarshilik) Yoshi katta o’qituvchilar va konservativ ma’muriyat yangi texnologiyani qabul qilishni istamaydi. Foydalanuvchiga qulay interfeys: Interfeysni maksimal darajada sodda qilish va har bir tugma uchun 30 soniyalik video-qo’llanmalar integratsiya qilish. Texnik Nosozlik Minglab talabalar bir vaqtda (sessiya payti) kirganda server qotib qolishi mumkin. Avtomatik o’lcham moslashuvi: Amazon Web Services (AWS) orqali yuklama oshganda server quvvatini avtomatik ko’paytirish tizimini qo’llash. Kiberxavfsizlik Talabalar baholarni o’zgartirish uchun tizimni buzib kirishga urinishi. Xavsizlikni buzishga oid testlar: Har semestr oldidan xavsizlik mutahassisi xakerlar sifatida yordamida tizimning zaif nuqtalarini tekshirish va yopish. Kelajak uchun strategik tavsiyalar: Loyiha MVP bosqichidan o’tgach, raqobatbardoshlikni saqlab qolish uchun quyidagi innovatsiyalarni kiritish shart: Blockchain Integratsiyasi: Diplom va sertifikatlarni Blockchain tarmog’iga (masalan, Polygon tarmog’i) joylash. Bu soxta diplomlar muammosini butunlay yo’q qiladi va EduBase’ning ishonchlilik darajasini oshiradi. Mobil Super-App: Hozirgi veb-platformani to’ldiruvchi, talabalar uchun maxsus iOS va Android ilovani ishga tushirish. Ilovada "Offline Mode" (internetsiz ishlash) funksiyasi bo’lishi, O’zbekiston internet tezligi sharoitida hal qiluvchi ustunlik beradi. Yakuniy Xulosa Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki, EduBase - bu ta’lim muassasalari uchun shunchaki "vitamin" (bo’lsa yaxshi) emas, balki "og’riq qoldiruvchi dori" (bo’lishi shart) hisoblanadi. U tartibsizlikni tartibga keltiradi, taxminlarni aniq raqamlarga aylantiradi va ta’lim sifatini yangi bosqichga olib chiqadi.   Manbalar ro’yhati 1. hemis. (2025). hemis. [online] Available at: https://hemis.uz [Accessed 1 Dec. 2025]. 2. to, C. (2016). Moodle. [online] Wikipedia.org. Available at: https://uz.wikipedia.org/wiki/Moodle [Accessed 1 Dec. 2025]. 3. to, C. (2021). Zoom (dastur). [online] Wikipedia.org. Available at: https://uz.wikipedia.org/wiki/Zoom_(dastur) [Accessed 1 Dec. 2025]. 4. Дарья Литвинова (2024). Что такое B2B, B2C и B2G и какая между ними разница – объясняем простыми словами. [online] Блог Kaiten. Available at: https://kaiten.ru/blog/modeli-prodazh [Accessed 1 Dec. 2025]. 5. Namangan davlat universiteti (2025). Namangan davlat universiteti. [online] www.namdu.uz. Available at: https://namdu.uz/pdf-viewer/media/Books/pdf/2024/07/25/NamDU-ARM-11215-Kutubxona-axborot_faoliyatining_meyoriy-huquqiy_asoslari.pdf [Accessed 1 Dec. 2025]. 6. Google Cloud. (n.d.). Software-as-a-Service - SaaS. [online] Available at: https://cloud.google.com/saas 7. Amazon Web Services, Inc. (n.d.). Сервисы облачных вычислений – Amazon Web Services (AWS). [online] Available at: https://aws.amazon.com/ru 8. Vercel (2024). Next.js by Vercel - The React Framework. [online] nextjs.org. Available at: https://nextjs.org 9. Django (2024). The Web framework for perfectionists with deadlines | Django. [online] Djangoproject.com. Available at: https://www.djangoproject.com 10. The PostgreSQL Global Development Group (2019). PostgreSQL: The world’s most advanced open source database. [online] Postgresql.org. Available at: https://www.postgresql.org 11. Devopsuzb.uz. (2023). MongoDB nima va undan nima uchun foydalaniladi? - DevOps Journey. [online] Available at: https://devopsuzb.uz/guides/database/start-mongodb [Accessed 1 Dec. 2025]. 12. shadcn (n.d.). Introduction. [online] ui.shadcn.com. Available at: https://ui.shadcn.com/docs. So’zlar soni: 1895 ta " kitobchini endi 100% talabga javob beradigan qilib ishonarli qilib manga shu edubasedagi formatga moslab full qilib yozib ber yani edubasedan shunchaki dizayn va shablon sifatida foydalan lekin contextni kitobchini 100% mos to'liq javob beriladigan qilib full qilib yozib ber